İş Kazası

 İş kazaları, çalışanların iş yerinde veya iş ile ilgili faaliyetlerde meydana gelen ve bedensel ya da ruhsal zararlarla sonuçlanan olaylardır. Türk hukukunda iş kazası ve işçilerin tazminat hakları, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile İş Kanunu’nda düzenlenmiştir. İş kazaları sonrası işçilerin talep edebileceği haklar ve hukuki süreç aşağıda detaylı şekilde açıklanmıştır.

5510 Sayılı Kanun’un 13. maddesine göre, aşağıdaki durumlar iş kazası olarak değerlendirilir:

• İşçinin iş yerinde bulunduğu sırada meydana gelen kazalar,
• İşverenin verdiği bir görevi yerine getirirken gerçekleşen kazalar,
• İşçilerin iş yerine giderken veya iş yerinden dönerken işverenin sağladığı servis aracında yaşanan kazalar,
• Emziren kadın işçinin bebeğini emzirmek için ayrılan sürede meydana gelen kazalar.

• İşverenin Sorumluluğu: İş kazası meydana geldikten sonra işveren, durumu Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) 3 iş günü içinde bildirmek zorundadır (5510 Sayılı Kanun m.13).
• İşçinin veya Yakınlarının Sorumluluğu: İşverenin bildirim yapmaması halinde, işçi veya yakınları kazayı SGK’ya kendileri bildirebilir.

Kazadan sonra iş göremez hale gelen işçiye, SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

İş kazası nedeniyle işçinin çalışma gücünün en az %10 oranında kaybolması durumunda, SGK işçiye sürekli iş göremezlik geliri bağlar.

İş kazasına bağlı sağlık harcamaları, SGK tarafından karşılanır.

İş kazası sonucu hayatını kaybeden işçinin ailesi veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler, işverenden maddi ve manevi tazminat talep edebilir.

İş kazasında kusurlu olan işveren, işçinin uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür. Maddi tazminat, işçinin kazanç kaybını, tedavi masraflarını ve diğer maddi zararları içerir. Manevi tazminat ise yaşanan üzüntü ve manevi zararların karşılanması içindir.

İş kazasında kusurlu işverene karşı açılır ve maddi/manevi zararların giderilmesi amaçlanır (Borçlar Kanunu m.49).

İşçinin sigorta primlerinin eksik yatırıldığı durumlarda, kazanın iş kazası olarak tescil edilmesi için hizmet tespiti davası açılabilir.

İşverenin ağır ihmali veya kasıtlı hareketi sonucunda iş kazası meydana gelmişse, işverene karşı ceza davası açılabilir.

• Maddi Tazminat: İşçinin kazanç kaybı, tedavi masrafları, iş gücü kaybı gibi unsurlar dikkate alınarak hesaplanır.
• Manevi Tazminat: Kazanın işçinin ve ailesinin psikolojik durumunda yarattığı olumsuz etkiler göz önünde bulundurularak belirlenir.

• Kaza tutanakları,
• SGK raporları,
• Tanık ifadeleri,
• Sağlık raporları,
• İş güvenliği önlemleriyle ilgili belgeler, mahkemede delil olarak sunulabilir.

• Tazminat Davaları: İş kazasının meydana gelmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.
• Ceza Davaları: Ceza zamanaşımı süresi, olayın niteliğine göre belirlenir (örneğin, taksirle ölüme sebebiyet verme suçunda zamanaşımı 15 yıldır).

• Görevli Mahkeme: İş kazalarına ilişkin tazminat davaları iş mahkemelerinde görülür.
• Yetkili Mahkeme: İş kazasının meydana geldiği yer mahkemesi veya işverenin yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.

İşveren, iş yerinde gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür. İş kazası işverenin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, işveren tam sorumlu tutulur (6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu).